By Caspian News, 5 қараша. Қазақстан 2025 жылдың қыркүйегінде 7,4 млн тонна мұнай экспорттап, 2013 жылдан бергі ең жоғары көрсеткішке жетті. Бұл былтырғы қыркүйекпен салыстырғанда 23%-ға көп. Ал соңғы рет осындай көлем 2013 жылдың қазанында тіркелген болатын — 7,5 млн тонна.
Жалпы алғанда, 2025 жылдың қаңтар–қыркүйек айларында еліміз 56 млн тонна мұнай экспорттады. Бұл өткен жылдың сәйкес кезеңімен салыстырғанда 4%-ға көп (2024 жылы — 53,8 млн тонна). Алайда, физикалық көлемнің өскеніне қарамастан, экспорттан түскен табыс 10%-ға төмендеді — $32,8 млрд-тан $29,7 млрд-қа дейін. Бұған басты себеп — әлемдік нарықтағы мұнай бағасының 13%-ға құлдырауы ($610-нан $530-ға дейін).
📉 Экспорт пен табыс арасындағы айырмашылық:
2025 жылдың алғашқы тоқсанында мұнай экспортының көлемі 10–18%-ға азайған болатын. Сол кезеңде мұнай бағасы да төмендеп, табыстарға кері әсер етті. Тек мамырдан бастап жағдай түзеліп, экспорт көлемі тұрақтанып, жаз айларында (маусым, шілде, қыркүйек) айтарлықтай өсу байқалды. Дегенмен, физикалық өсімге қарамастан, табыс көлемі төмен бағаға байланысты аса артқан жоқ.
🌍 Экспорт географиясы да өзгерді:
Биыл алғашқы тоғыз айда Италияға жеткізілім 4%-ға, Францияға 9%-ға азайғанымен, басқа бағыттарда айтарлықтай өсім тіркелді:
- Нидерландыға – +39%
- Түркияға – +39%
- Испанияға – +51%
- Румынияға – +26%
- Германияға – +19%
- Қытайға – +9% (Қытай қазір Қазақстан мұнайының ең ірі сатып алушыларының алтынышы орнында)
Сонымен қатар, АҚШ-қа (-68%), Үндістанға (-46%) және Израильге (-100%) жеткізілімдер күрт төмендеді.
🛢️ ОПЕК+ шешімі:
2 қарашада ОПЕК+ елдері мұнай өндіру көлемін сәл арттыруға келісті. Бұл шешім бойынша Қазақстан желтоқсанда өндірісті тәулігіне 7 мың баррельге көбейте алады (1,569 млн баррельге дейін). Бірақ бұл техникалық түзету ғана және елдің жалпы өндіріс пен экспорт көлеміне айтарлықтай әсер етпейді.
💬 Қорытынды:
Қыркүйектегі рекордтық экспорт өсімі табыс көлемін арттыра алмады. Мұнай бағасының төмендігі физикалық өсімді өтей алмай, төлем балансына қысым түсіруде. Сарапшылардың пікірінше, Қазақстан әлі де «шикізаттық тәуелділік тұзағынан» шыға алмай отыр — экспорт көлемінің өсуі экономикалық табыстың артуына кепіл бола алмайды.
